THIẾT KẾ PHÁI SINH VÀ QUY TRÌNH MẤT TIỀN THIẾT KẾ PHÍ

THIẾT KẾ PHÁI SINH VÀ QUY TRÌNH MẤT TIỀN THIẾT KẾ PHÍ

Vụ kiện giữa công ty DS của đạo diễn Việt Tú và công ty Tuần Châu Hà Nội về vở diễn "Ngày xưa" ( đạo diễn Việt Tú) và "Tinh hoa Bắc Bộ" (đạo diễn Hoàng Nhật Nam) là sự kiện khá hay ho với giới nghệ sỹ và giới nghệ sỹ nửa mùa (KTS) bọn mình. 

Vụ này hơn nửa năm trước đã rùm beng dậy sóng vì kiện cáo, mình đã hóng từ đợt đó và dự đoán khá chuẩn kết quả xét xử của tòa. Tòa xử Việt Tú được hưởng quyền tác giả vở diễn "Ngày xưa" và Tuần Châu HN hưởng quyền sở hữu. Tòa cũng tuyên vở Tinh hoa Bắc Bộ là PHÁI SINH từ vở "Ngày xưa" và bác bỏ yêu cầu bồi thường thiệt hại hơn 6 tỷ từ VT với lý do không đủ căn cứ.

Tuy nhiên, 2 bên đều kháng cáo, nên tòa cấp cao HN tiếp tục xử phúc thẩm vào ngày 15/11. Mấu chốt của vụ này chủ yếu xoay quanh việc vở THBB có phải là phái sinh của NX hay không? Còn về quyền tác giả (VT) và quyền sở hữu (TCHN) thì đã minh định, khó ông nào có thể cãi được. Việc TCHN vi phạm hợp đồng khi ký 2 HĐ mới với đạo diễn Hoàng Nhật Nam và công ty Sen Vàng (công ty bạn này làm việc) cũng đã rất rõ ràng vì hợp đồng giữa TCHN và DS (của Việt Tú) vẫn còn đang có hiệu lực, mà nội dung công việc của 2 công ty lại trùng nhau.

Vụ việc tương tự thì trong nghề mình nhiều như cơm bữa, hầu như công ty kiến trúc nào cũng từng dính rồi. Cá nhân KTS cũng bị thường xuyên khi thiết kế nhà dân. Thường thì các KTS hay bị CĐT bùng khúc cuối của thiết kế phí, hay bị mất từ 10-50%, tầm 20-30% thiết kế phí là rất phổ biến. Tiền nong khúc đầu thường khá trôi, để cho thiết kế được nhanh chóng. Nhưng khi KTS đã bàn giao đầy đủ hoặc tương đối đầy đủ hồ sơ thiết kế thì CĐT bỗng dưng thay đổi thái độ! Đại khái là bắt đầu gây khó khăn, kêu ca chất lượng thiết kế này nọ, rất chi là dã tâm. KTS mà có trên 5 năm kinh nghiệm thì đánh hơi ra ngay có mùi bùng tiền! Mà mình biết chắc, bên Tuần Châu cũng có "tiền sự" kiểu này không ít. Công ty cũ của mình cũng từng tk cho bên đó, bạn bè cũng thiết kế cho họ, nói chung ranh tiếng cũng đồn xa, anh em KTS đều biết cả. Mà Tuần Châu cũng chả cô đơn, vì còn nhiều CĐT lớn cũng làm trò đó. Ông nào quái thì cố tình bẫy KTS để chế ra lý do này khác để hủy HĐ, nhưng đa phần là chơi kiểu bựa là cứ lần lữa. Có ông khôn hơn thì cho KTS 1 vài việc khác để gối đầu, KTS vì muốn giữ quan hệ mà không dám kiện. Đúng là giang hồ hiểm ác.

Việc này rất phổ biến nhưng thực tế các KTS chả thấy dám kiện CĐT bao giờ. Lý do chính là vì ngại kiện cáo phức tạp, con kiến kiện củ khoai (CĐT bao giờ cũng nhiều tiền hơn). Lý do phụ là sợ mang tiếng kiện CĐT, thì CĐT khác lại ngại...bị kiện tiếp! Thực ra những vụ thế này KTS mà kiện thì khả năng thắng rất cao, vì bên quịt tiền chắc chắn là sai HĐ, nhưng vì những lý do trên mà việc bùng tiền ngày càng phổ biến. À, mà không ông CĐT nào nhận là bùng đâu, chỉ là CHƯA TRẢ thôi! 

Chính vì thế nên mình rất quan tâm vụ này, đạo diễn Việt Tú dám làm cái việc mà giới KTS không dám làm, Hội KTS VN cũng không bảo vệ được hội viên. Nếu Tú thắng kiện thì đây là 1 tiền lệ tốt cho giới nghệ sỹ nói chung và cả giới KTS nữa. 

Vụ này mình DỰ ĐOÁN là kịch bản cũng y chang thôi. Vì nghề thiết kế vở diễn thực cảnh giống thiết kế kiến trúc đến 90%. Khác nhau chỉ là công trình kiến trúc là bất động sản còn vở diễn thực cảnh ngoài các vật thể kiến trúc, cảnh quan còn có âm thanh, ánh sáng, động tác... Nhưng quy trình thiết kế cũng y chang và do đó, quy trình mất tiền thiết kế cũng sẽ y chang.

VT và TCHN cũng có mấy năm đắm say đầu gối tay ấp để lên ý tưởng TK. Nhưng khi thiết kế xong, đã tổng duyệt, thì CÓ LẼ bên TCHN thấy HĐ đã ký có gì đó sai sai, khi để ông VT ăn được 10% doanh thu từ vé mà lai rai kéo dài như thu tiền BOT vở diễn! Thế thì hớ quá, nên cắt cầu luôn. Lý do là vở diễn không "đụng tới trái tim" khán giả! Vụ này mình hiểu, CĐT của các KTS cũng hay chê tk xấu (không biết định lượng thế nào) để dừng HĐ hoặc dừng công việc tk sơ bộ (chưa ký HĐ).

 Thường quy trình tiếp theo là CĐT thuê 1 chú trẻ trâu giá rẻ hơn công ty cũ, rồi quẳng cho nó tk cũ thậm chí 1 mớ tk cũ (của nhiều công ty khác nữa), bắt làm theo và để ép giá và tiến độ (mày không cần tk ý tưởng nhé anh có đây rồi), rồi bảo nó chế đi 1 tý để tránh tiếng ăn cắp là xong. 

Nhưng vụ này TCHN manh động quá, chưa kiếm cớ hợp pháp để thanh lý HĐ cũ đã ký cmn cái mới. Giờ giấy trắng mực đen thì biết ăn nói làm sao?

Nghề TK sân khấu có cái hay hơn tk kiến trúc ở chỗ họ được dùng khái niệm "phái sinh". Khái niệm tác phẩm phái sinh xem ở đây, có luật lệ quy định https://www.antlawyers.com/blog/2018/12/13/moi-quan-he-giua-tac-pham-phai-sinh-va-tac-pham-goc/

Kiến trúc, nội thất mà tính phái sinh thì có mà nhung nhúc! Kiện sao cho xuể. Nhưng tác phẩm thực cảnh là khác. Hội nghệ sỹ sân khấu đã có biên bản giám định vở THBB là phái sinh của NX, bên TCHN không công nhận biên bản này hợp pháp. Thực ra ai xem cũng thấy 2 vở na ná nhau ở nhiều đoạn. Chuyện này e là phức tạp nhất ở vụ này, vì thế nào là giống nhau, giống nhau bao nhiêu % thì bị coi là phái sinh thì luật nó không nêu cụ thể. Đạo diễn HNN thì thề thốt trước tòa và trước tổ tiên, ơn trên (nguyên văn) là tự sáng tác hết, không ăn cắp của ông Tú tí nào. Anh còn cam đoan trước tòa là lần này sẽ không khóc (như đã từng) khi trình bày với tòa. Nói thật là mình cũng thấy xúc động và cảm thông sâu sắc với Nam! 

Nam trình bày lại quá trình thiết kế để chứng tỏ là mình không ăn cắp, anh còn giải thích lý do tại sao Tú tk mất hơn 2 năm mà anh chỉ mất có hơn 2 tháng để hoàn thành vở diễn, đó là do anh có đội ngũ cộng sự hùng hậu, chuyên nghiệp nên mới tk nhanh được thế!

Vụ này mình cũng cảm thông sâu sắc và tin tưởng tuyệt đối là Nam không hề ăn cắp thiết kế của Tú, mà là do bên Tuần Châu HN đã đưa thiết kế của Tú cho Nam tham khảo thì mới thiết kế được với tốc độ siêu thanh như vậy (mình cũng là nhà thiết kế nên hiểu điều này). Mình cũng đã xem vở THBB nên biết chắc là không thể tk nhanh như vậy trừ khi phải dựa trên 1 bản tk có trước.

 Nam được CĐT đưa thiết kế cũ cho tham khảo coi như nhiệm vụ thiết kế, thì sao gọi Nam là ăn cắp được? Thực tế TCHN đã mất mấy tỷ cho ông Tú rồi thì ngu gì ko đưa tk cũ cho ông Nam tham khảo. Nam cũng cãi làm gì cái chuyện làm theo nhiệm vụ thiết kế (mẫu đã có) của CĐT, điều đó đâu có gì sai. 

Không ai phủ nhận được là Nam đã có những sáng tạo riêng khi "sáng tác" THBB nhưng nếu Nam đanh thép cho là THBB hoàn toàn độc lập với NX thì khác gì Nam chửi TCHN là bọn ngu. Vì chỉ bọn ngu mới đi thuê ông Tú mấy tỷ bạc (đã thanh toán), xong rồi xóa cờ đánh lại ván mới, mất thêm tiền lần nữa để thuê ông Nam làm lại hoàn toàn!

Vì lẽ đó, mình dự là tòa phúc thẩm cũng sẽ tuyên là THBB là phái sinh của NX. Chả nhẽ lần trước mình đã dự đúng rồi mà lần này lại sai hay sao?!

Link stt cũ ở đây, mình đã phân tích kỹ về luật sở hữu trí tuệ ở phần cmt. Lần này chẳng may dự đúng tiếp thì chắc mình phải chạy lấy cái bằng luật sư mà hành nghề không phí! https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1341227859363507&id=100004289162781